Terapia zajęciowa

Praca w drewnie jest jedną z najstarszych technik, które przetrwały do czasów dzisiejszych. Głównym celem terapii zajęciowej w tej pracowni jest kształtowanie umiejętności planowania pracy. Pod okiem terapeuty zajęciowego mieszkańcy nabywają tu umiejętności związanych z obróbką drewna w oparciu o przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Domownicy wykonują proste prace stolarskie, uczą się posługiwać młotkiem, pilnikiem, śrubokrętem, strugiem oraz dłutem. Obok narzędzi ręcznych w pracowni tej obsługuje się też maszyny stolarskie i elektronarzędzia takie jak: szlifierka, wyrzynarka, wiertarka, taśmówka. Podczas zajęć podopieczni zajmują się tak zwaną „brudną” terapią; tu następuje pierwsze cięcie, szlif, obróbka, montaż, w efekcie których powstaje przedmiot, rekwizyt, dopracowywany następnie w pracowni technik różnych. Poza tym w tej pracowni mieszkańcy odlewają formy gipsowe, oprawiają gotowe już obrazy, wykonują rzeźby.

W ramach zajęć rzemieślniczych podopieczni realizują prace w zależności od aktualnego zapotrzebowania placówki. W pracowni tej zostały wykonane m. in. tabliczki na wszystkie drzwi Domu Pomocy Społecznej, puchary na zawody sportowe, pomoce do przedstawień teatralnych, ozdoby świąteczne oraz okazjonalne, pomoce dydaktyczne. Szczególnym osiągnięciem podopiecznych pracowni rzemiosła jest żaglówka wykonana pod opieką jednego z terapeutów, która służy społeczności mieszkańców podczas pływania czy wędkowania na pobliskim jeziorze Damaszka. Warto zaznaczyć, iż w pracowni rzemiosła mieszkańcy ćwiczą nie tylko sprawność manualną oraz koordynację ruchową. Zajęcia te przede wszystkim kształtują sprawność psychiczną oraz wpływają na postawy społeczne.

Planując pracę, podopieczni wchodzą w interakcje z innymi uczestnikami, nabywając tym samym praktycznych umiejętności radzenia sobie z trudnościami życia codziennego. Domownicy uczą się świadomego, planowego i bezpiecznego działania. Zajęcia te kształtują cierpliwość, wytrwałość, kreatywność oraz poczucie odpowiedzialności za wykonywaną pracę oraz stanowisko pracy, które musi zostać czyste po zajęciach.

Wraz z przybyciem w 2007 roku pierwszych mieszkanek, placówka rozszerzyła ofertę o rękodzielnictwo wychodząc naprzeciw oczekiwaniom podopiecznych płci żeńskiej. Warto zaznaczyć, iż w zajęciach uczestniczą także panowie, którzy chętnie podjęli nowe wyzwania. Podczas zajęć podopieczni zaznajamiają się rodzajami oraz właściwościami różnych materiałów. Poza tym poznają lub pogłębiają swą wiedzę, umiejętności dotyczące takich metod i technik terapii zajęciowej jak:

• dziewiarstwo, czyli szydełkowanie oraz robótki na drutach;
• hafciarstwo, z uwzględnieniem haftów richelieu, gobelinowego, krzyżykowego;
• tkactwo, które obejmuje tkanie na krośnie i ramach oraz wyplatanie makram;
• wykonywanie biżuterii z filcu, drewna, gliny, modeliny.

Wszystkie te czynności nie tylko sprawiają mieszkańcom dużo przyjemności, ale również usprawniają ich manualnie, szczególnie sprawność dłoni. Wykonywanie wyżej wymienionych prac ćwiczy koordynację wzrokowo-ruchową oraz spostrzegawczość i wyobraźnię. Ponadto czynności te wyciszają, uczą cierpliwości i dokładności. Ostatnimi czasy rozszerzono ofertę zajęć proponowanych w pracowni rękodzielniczej o witraże. Zajęcia te kształtują umiejętność pracy w zespole, odpowiedzialność za powierzone narzędzia oraz uczą racjonalnie i ekonomicznie wykorzystywać materiały. Powstawanie witraży rozpoczyna się od szukania, przedstawienia pomysłu. Następnym etapem jest tworzenie projektu: szkicowanie, dobór odpowiedniego szkła oraz kolorystyki. Kolejną fazą jest wycinanie elementów, które następnie są szlifowane oraz oklejane taśmą miedzianą. Końcowy etap pracy to lutowanie, czyli łączenie wszystkich części w całość. To praca bardzo skomplikowana i trudna, która wymaga specyficznych umiejętności dotyczących precyzji wykonania oraz zmysłu artystycznego. Przy wykonywaniu biżuterii dużą rolę odgrywa technika decoupage. Wycinanie i naklejanie serwetek jest bardzo skuteczne i ozdobne w dziedzinie biżuterii. Mieszkańcy malując i ozdabiając drobne elementy starają się być na topie w dziedzinie mody i standardach w niej panujących. Bardzo efektowne jest także ozdabianie elementów szklanych papierem ryżowym. Od niedawna w pracowni jest krosno poziome. To dar od przyjaciół z Danii, z którą Dom Pomocy Społecznej jest w ciągłej współpracy. Mieszkańcy będą mogli nauczyć się tkać dywaniki, które będą zdobić ich pokoje.

Reasumując, w pracowniach terapii zajęciowej mieszkańcy wykonują różnego rodzaju ozdoby domowe, świąteczne oraz okolicznościowe, które wystawiane są później na różnego typu wystawach i kiermaszach czy festynach, gdzie cieszą się dużym zainteresowaniem. Takie akcje dostarczają podopiecznym możliwość nawiązywania szerszych kontaktów społecznych. Mieszkańcy integrują się z lokalnym środowiskiem, chętnie podejmując rozmowy na temat wytworów swej pracy. W 2012 roku podopieczni mieli okazję pokazać swoją twórczość podczas następujących akcji: kiermasz wielkanocny w Swarożynie, „Pchli targ” oraz Ogólnopolski Dzień Osób Chorych na Schizofrenię „Tacy sami” w Tczewie, XI wystawa integracyjna Kwiatowe Nowości pt. „Miasto równych szans” w Tczewie. Warto podkreślić, iż w 2011 r. odbył się wernisaż jednego z mieszkańców placówki – Andrzeja. Jego prace były prezentowane i są do dziś w Liceum Ekonomicznym w Tczewie. Wszelkie akcje są powtarzane co rocznie i z roku na rok jest ich coraz więcej.

Praca terapeutyczna w Domu Pomocy Społecznej w Damaszce nie ogranicza się tylko do usprawniania w ramach działalności pracowni. Mieszkańcy mają możliwość uczestniczenia także w zorganizowanych zajęciach świetlicowych, teatralnych i muzycznych. Urozmaiceniem dla panów są też spacery do lasu (silvoterapia), które odbywają się niemal codziennie. Przebywanie na łonie natury odpręża, relaksuje, prowadzi do rozładowania napięć, działa uspokajająco, a jednocześnie dostarcza energii sił do dalszego działania. Mieszkańcy z wędrówek przynoszą dary natury: szyszki, mech, patyki, trawy, liście, kasztany, żołędzie, itp., które następnie wykorzystywane są do prac wykonywanych w ramach terapii zajęciowej.

Dużym powodzeniem wśród form aktywizujących oferowanych przez Dom Pomocy Społecznej cieszy się też muzykoterapia , która wyłoniła talenty , spośród których założono zespół muzyczny ” BIG BAND „. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu. Śpiew ułatwia mieszkańcom porozumiewanie się, przyczynia się nawiązywania kontaktów społecznych. Podopieczni mają możliwość niewerbalnego wypowiadania się za pomocą instrumentów oraz własnego głosu. Taka forma terapii pozwala na rozładowanie napięć, negatywnych emocji.

Mieszkańcy w trakcie zajęć uruchamiają swoją spontaniczność, odczuwają radość, ośmielają się. W ramach tej metody realizowana jest muzykoterapia czynna oraz bierna. Podopieczni słuchają muzyki oraz sami ją tworzą. W pracowni dostępne są gitary, perkusja, akordeon oraz fortepian, grzechotki, tamburyn, bębenek. Grupa ta działa do dziś i swymi występami uświetnia różne spotkania organizowane w Domu Pomocy Społecznej: zabawy taneczne, karnawałowe, andrzejkowe, kolędowanie. Członkowie zespołu biorą udział w wielu imprezach kulturalnych oraz w przeglądach takich jak Wojewódzki Przegląd Dorobku Kulturalnego Środowiskowych Domów Samopomocy oraz Domów Pomocy Społecznej w Chmielnie, Dzień Osób Niepełnosprawnych w Tczewie, Występ w hospicjum w Tczewie, Przegląd Muzyczny Osób Niepełnosprawnych „Razem Weselej” w Pelplinie, Dzień Sportu w Damaszce, VIII Festyn Przyjaźni „Tacy Sami” w Tczewie, Dzień Pieczonego Ziemniaka w Damaszce, Przegląd kapel w Czarnem, Poranek z Kolędą w Damaszce, Przedświąteczny kiermasz bożonarodzeniowy w Tczewie, Wigilia w Damaszce.

W Domu działa także grupa teatralna ”Bez Dam”, czyli teatr panów, choć nie wyklucza uczestnictwa kobiet. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu. Zespół powstał w styczniu 2000 roku, od początku działa pod opieką pana Zbigniewa. Teatr tworzą trzej panowie: Adam, Krzysztof oraz Sławomir. Spektakle realizowane są w konwencji teatru plastycznego, w którym nośnikiem znaczeń, emocji jest obraz, scenografia, rekwizyty, kukiełki, gra światła oraz dźwięk. Podstawą gry aktorów nie jest słowo, lecz wyłącznie gest, mimika uzupełniane muzyką oraz światłem. W teatrze tym nietypowe jest też to, że panowie nie posiadają kostiumów, zawsze występują w strojach codziennych. Przedstawienia oparte są na pomysłach własnych aktorów. Nie ma gotowego scenariusza, koncepcje rodzą się na podstawie obserwacji rzeczywistości, której jakiś przedmiot, osoba czy działanie może być impulsem do jego powstania. Przykładem może być tu stary, wysłużony dzbanek, miska, wiosło, które pełniły kiedyś pewne funkcje. Zadaniem członków zespołu jest uratować te przedmioty przed zniszczeniem, nadając im kolejne życie, pisząc ich nową historię. Nadając rzeczom symbole, stosując metafory, ich rzeczywista funkcja zostaje zmieniona. Dotychczas powstały następujące spektakle: „Golenie”, „Stół’, „Amnezja”, „Sen Cervantesa”. Teatr bierze także czynny udział w życiu kulturalnym. Twórczość grupy teatralnej „Bez Dam” prezentowana była m.in.:

w Stanisławiu Wojewódzki Przegląd Twórczości Osób Niepełnosprawnych,Sopot- Karawana na drodze do ekspresji,Elbląg- Razem w Euroregionie,Gdynia- Piwnica Artystyczna Ma peria,Rudno- Występ w Domu Pomocy Społecznej,Gniew- Festiwal Piosenki Studenckiej i Turystycznej,Tczew- Federacja Inicjatyw Społecznych , VI Międzynarodowy Przegląd Teatrów Wspaniałych i Piknik Rodzinny, Gdańsk- Poza Pozy oraz Młodzieżowy Klub PLAMA,Starogard Gdański- Festiwal Twórczości Osób Sprawnych Inaczej,VI Międzynarodowy Przegląd Teatrów Wspaniałych. Ponadto mieszkańcy występowali podczas wyjazdów zagranicznych w Litwie oraz w Niemczech.

Podsumowując, w ramach terapii zajęciowej w Domu Pomocy Społecznej w Damaszce podejmowanych jest wiele działań w celu wszechstronnego usprawnienia i uaktywnienia podopiecznych. W procesie tym każdy z mieszkańców traktowany jest indywidualnie, brane są pod uwagę jego zainteresowania, cechy osobowości, stan psychiczny oraz możliwości. Placówka oferuje podopiecznym możliwość wyboru spośród szerokiego wachlarza metod i technik terapii stosowanych w ramach trzech pracowni. Poza tym mieszkańcy mogą realizować swe pasje podczas zajęć świetlicowych, muzycznych oraz teatralnych. Wszystkie te formy aktywności mają duży wpływ na funkcjonowanie społeczne podopiecznych. Działania te przyczyniają się do poprawnych kontaktów mieszkańców z otoczeniem oraz doprowadzają do akceptacji własnej osoby.

Celem terapii w tej pracowni jest usprawnianie manualne podopiecznych, rozwijanie koordynacji wzrokowo ruchowej, kształtowanie zmysłu estetyki oraz podtrzymywanie poprawnych kontaktów społecznych. Uczestnicy uczą się współpracować i współdziałać. Wykonywanie pewnych pac (np. ozdób świątecznych, stroików, itp.) podzielone jest najczęściej na etapy, a ostateczny efekt uwzględniony jest od porozumienia, skoordynowania wysiłków danej grupy podopiecznych oraz ich wkładu własnego. Taki system pracy nastawiony jest na dialog, komunikację, planowanie.

Podczas zajęć uczestnicy mają możliwość poznawania oraz wdrażania różne tworzywa: masy plastyczne, sznurek, papier, drewno. Ponadto mieszkańcy uczą się tu podstawowych technik plastycznych. Należą do nich: rysunek, malowanie oraz kolaże. Dziedziny te cieszą się dużym zainteresowaniem mieszkańców. Podopieczni poprzez swą twórczość, ekspresję mogą wyrazić przeżycia, które często trudno jest przekazać za pomocą słów. Jest to pewna forma porozumiewania z otoczeniem, wypowiadanie się poprzez wytwory artystyczne. Domownicy szczególnie lubią malowanie na elementach szklanych oraz drewnie. Część podopiecznych wykonuje tzw. bazę, czyli podkład w jednym kolorze, na który kolejni uczestnicy nakładają szczegóły nadając charakter danym przedmiotom, ozdobom. Efektem prac mieszkańców są: obrazki, wazony, miski, ozdoby na patyku, drewniane figurki. W pracowni technik różnych wykonywane są również prace plastyczno-rzeźbiarskie, do których zalicza się odlewy gipsowe, oraz różnego typu masy: solna, papierowa. Szerokie zastosowanie ma tu tzw. papieroplastyka, w której w celu wykonywania różnorodnych ozdób wykorzystywany jest papier (najczęściej stare gazety), bibuła, krepa, wzmacniane klejem.

Praca ta wymaga wyobraźni przestrzennej oraz kreatywności. Tym sposobem powstają m. in.: obrazki z kolorowych kulek krepy, koszyki, talerze, jajka, zające wielkanocne, itp. Mieszkańcy chętnie angażują się w wykonywanie prac, które nawiązują do tradycji, zwyczajów świątecznych oraz okolicznościowych. Podopieczni przygotowują ozdoby związane ze świętami Bożego Narodzenia, Wielkiej Nocy, Walentynkami oraz Dniem Kobiet. Warte podkreślenia jest również to, iż w ramach pracowni wykonywane są też stroiki na groby zmarłych mieszkańców, którzy spoczywają na parafialnym cmentarzu w Turzy. Jeżeli chodzi o kultywowanie tradycji, to w głównej pracowni terapii zajęciowej wykonywane są także kartki świąteczne i okolicznościowe, które podopieczni następnie wysyłają do swoich bliskich.

Od niedawna mieszkańcy przygotowują pocztówki metodą pergamano. Czynności te polegają na tym, że na papier pergaminowy odbijany jest wzór, który następnie wytłaczany jest za pomocą rysików, igieł. Jest to praca, która wymaga dokładności, precyzji oraz skupienia. Ostatnim dorobkiem dla pracowni technik różnych jest zakup urządzenia do cięcia styropianu. Dzięki niemu powstają niezwykłe elementy, które mieszkańcy ozdabiają krepą, farbą akrylową, serwetką.